Is kokosolie gezond? Het eerlijke antwoord

Kokosolie is al geruime tijd een hip product dat populair is in de fitness- en gezondheidswereld. De olie is inmiddels bij elke supermarkt en supplementenwinkel te koop en staat bij menig persoon in de keuken. Waarom? Omdat kokosolie gezond is. Tenminste, dat is wat er verteld wordt. Is dat ook echt zo? In dit artikel geven we uitgebreid antwoord op de vraag of kokosolie gezond is en waarom dit juist wel of niet het geval is. Daarnaast beantwoorden we nog verschillende interessante vragen met betrekking tot kokosolie.

Wat is kokosolie?

Kokosolie is een plantaardige olie die wordt gemaakt van de kokosnoot. De kokosnoot zelf heeft een stevige schil en een wit, sappig vruchtvlees dat veel water bevat. Dit vruchtvlees, ook wel kokosvlees genoemd, wordt gedroogd en vervolgens geperst om de olie eruit te halen. Het resultaat is een vette substantie die bekendstaat als kokosolie of kokosvet. De naam kokosvet wordt vaak gebruikt omdat de olie op kamertemperatuur niet vloeibaar is, maar juist gestold. Wanneer je de olie verhit, bijvoorbeeld in de magnetron of koekenpan, zal het smelten en een heldere vloeistof worden.

Kokosolie wordt veelvuldig gebruikt in de keuken voor verschillende toepassingen, zoals het koken, bakken en braden van gerechten. Door zijn milde en lichte smaak is het een populaire vervanger voor boter, margarine of olijfolie. Het heeft ook de voorkeur van mensen die een plantaardig dieet volgen, omdat het een natuurlijke bron is van vetten zonder dierlijke producten. Het wordt vaak gebruikt in zowel hartige als zoete gerechten, van roerbakken tot het bakken van taarten en koekjes.

Daarnaast wordt kokosolie soms gebruikt in het maken van gebak zoals koekjes, cakes of repen. De reden hiervoor is dat de olie, wanneer het afkoelt, weer stolt. Dit geeft een stevige textuur aan de gebakken goederen, wat bijvoorbeeld handig is bij het maken van repen of koekjes die niet te zacht moeten zijn. Het zorgt ervoor dat het gebak zijn vorm behoudt en de gewenste textuur krijgt. Kokosolie is daardoor niet alleen een veelzijdige kookolie, maar ook een handig ingrediënt in bakrecepten, waar het bijdraagt aan zowel de smaak als de structuur van de eindproducten.

Voedingswaarde van kokosolie

In onderstaande tabel zie je de voedingswaarde van kokosolie. De exacte samenstelling kan verschillen per merk, maar onderstaande informatie zal in grote lijnen overeenkomen met de pot kokosolie die je thuis hebt staan. Deze informatie is afkomstig van het Nederlands Voedingsstoffenbestand van het RIVM.

Wat maakt kokosolie gezond?

Kokosvet of kokosolie krijgt het label gezond niet voor niks zou je zeggen. Hieronder duiken we in de drie meest genoemde redenen waarom kokosolie gezond zou zijn en controleren we of dit ook echt klopt. Lees daarna ook vooral verder naar de redenen waarom het juist ongezond kan zijn.

Kokosolie bevat veel laurinezuur

Kokosolie is zeer rijk aan laurinezuur, een verzadigd vetzuur dat vaak de aandacht krijgt vanwege de vermeende gezondheidsvoordelen. Laurinezuur staat erom bekend dat het mogelijk goed zou zijn voor ons hart en de bloedvaten.

Het interessante is dat, hoewel laurinezuur een verzadigd vetzuur is, het vaak wordt geprezen om zijn positieve effecten, wat in contrast staat met de veelvoorkomende overtuiging dat verzadigde vetten schadelijk zijn voor onze gezondheid. Dit heeft te maken met het feit dat verzadigde vetten traditioneel worden geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten.

Echter, een meta-analyse uit 2003, die 60 verschillende onderzoeken bekeek, bevestigde dat laurinezuur inderdaad een positief effect heeft op ons cholesterolgehalte. De studie toonde aan dat laurinezuur kan bijdragen aan een verhoogd niveau van goed cholesterol (HDL), wat op zijn beurt het risico op hart- en vaatziekten zou kunnen verlagen.

Kokosolie bevat middellange vetzuren

Kokosolie bevat middellange vetzuren, ook wel MCT’s (medium chain triglycerides) genoemd. Deze vetzuren hebben een unieke chemische structuur die het lichaam in staat stelt ze sneller en efficiënter te verteren dan langere ketens van vetzuren.

MCT’s worden sneller opgenomen in de bloedbaan en kunnen direct door het lichaam worden gebruikt als energiebron, wat ze bijzonder aantrekkelijk maakt voor mensen die op zoek zijn naar een snel beschikbare bron van energie, zoals atleten of mensen die hun vetverbranding willen bevorderen.

Vanwege de gemakkelijke verteerbaarheid van MCT’s wordt kokosolie vaak geassocieerd met spijsverteringsvoordelen. Voor mensen die worstelen met spijsverteringsproblemen of bepaalde aandoeningen, zoals een trage maaglediging of darmproblemen, kan het toevoegen van MCT’s aan hun dieet in sommige gevallen verlichting bieden. MCT’s kunnen het lichaam helpen de vetten sneller te verwerken, wat de algehele vertering kan verbeteren. Dit maakt kokosolie een aantrekkelijke optie voor mensen die op zoek zijn naar spijsverteringsondersteuning.

Het is echter belangrijk om te benadrukken dat, hoewel kokosolie potentieel gunstige effecten heeft voor de spijsvertering, het raadzaam is om eerst een arts of diëtist te raadplegen voordat je grote hoeveelheden MCT’s aan je dieet toevoegt, vooral als je spijsverteringsproblemen hebt.

Kokosolie is geschikt voor bakken en braden

Niet alle kokosolie is hetzelfde, en het is belangrijk om het verschil te begrijpen tussen de twee hoofdsoorten: geraffineerde en ongeraffineerde kokosolie. Ongeraffineerde kokosolie, ook wel “virgin” kokosolie genoemd, is minder bewerkt en ondergaat geen intensieve verwerkingsmethoden. Dit betekent dat de olie zijn natuurlijke smaak en geur behoudt, wat het een meer uitgesproken kokossmaak geeft.

Omdat het minder bewerkt is, heeft ongeraffineerde kokosolie ook een lager rookpunt, meestal rond de 175 graden Celsius. Dit maakt het minder geschikt voor het bakken of braden op hoge temperaturen, omdat de olie sneller kan gaan roken en een minder aangename smaak kan ontwikkelen.

Geraffineerde kokosolie, aan de andere kant, wordt meer verwerkt. Het wordt vaak gezuiverd en gebleekt om een neutralere smaak en geur te verkrijgen. Dit proces verhoogt ook het rookpunt van de olie, meestal tussen de 200 en 230 graden Celsius. Dit maakt geraffineerde kokosolie beter geschikt voor hoge-temperatuurbereidingen, zoals bakken, braden en frituren. Door de hogere stabiliteit bij hoge temperaturen behoudt geraffineerde kokosolie zijn eigenschappen beter tijdens het koken, zonder snel te verbranden of zijn voedingsstoffen te verliezen.

Wanneer je gaat bakken in olie met een te laag rookpunt, kunnen er schadelijke stoffen vrijkomen wanneer dit wordt overschreden door de temperatuur in de pan. Aangezien de meeste bereidingswijzen niet of amper boven de 200 graden komen, zit je met kokosolie doorgaans dus veilig. Zorg dus wel dat je geraffineerde kokosolie gebruikt voor hoge temperaturen.

Wat maakt kokosolie ongezond?

Nu we de argumenten hebben besproken die kokosolie gezond zouden maken, behandelen we uiteraard ook de andere zijde. Onderstaand de redenen waarom kokosolie juist niet gezond kan zijn en je het wellicht zelfs beter kunt vermijden.

Kokosolie verhoogd het cholesterol

Twee meta-analyses uit 2020 hebben aangetoond dat kokosolie zowel het HDL-cholesterol als het LDL-cholesterol verhoogt, wat aanleiding geeft tot enige bezorgdheid over de gezondheidseffecten van deze olie. LDL-cholesterol, oftewel low-density lipoprotein cholesterol, wordt vaak aangeduid als de ‘slechte’ variant van cholesterol, omdat het zich kan ophopen in de bloedvaten en zo de kans op hart- en vaatziekten verhoogt.

Aan de andere kant is HDL-cholesterol (high-density lipoprotein cholesterol) bekend als de ‘goede’ variant, omdat het helpt bij het verwijderen van overtollig cholesterol uit het bloed en zo beschermend werkt tegen hart- en vaatziekten.

De bevindingen uit de eerste meta-analyse wezen erop dat de consumptie van kokosolie het LDL-cholesterol aanzienlijk meer verhoogde dan andere oliën. Dit zou kunnen wijzen op een verhoogd risico op hart- en vaatziekten bij mensen die kokosolie regelmatig gebruiken.

De tweede meta-analyse kwam tot de conclusie dat zowel het HDL- als het LDL-cholesterol toenamen na de consumptie van kokosolie, maar zonder een duidelijk effect op het totaalcholesterol dat in een schadelijk bereik terechtkwam. Hoewel HDL-cholesterol vaak als beschermend wordt beschouwd, betekent de toename van LDL-cholesterol niet automatisch een verbetering van de algehele gezondheid.

Deze bevindingen maken het argument dat kokosolie gezond is vanwege de aanwezigheid van laurinezuur, dat vaak gepromoot wordt om het cholesterolgehalte positief te beïnvloeden, een stuk minder krachtig.

Hoewel laurinezuur inderdaad enige voordelen kan bieden voor het verhogen van het HDL-cholesterol, lijkt het erop dat de negatieve effecten op het LDL-cholesterol de voordelen voor het totaalcholesterol kunnen overtreffen. Dit suggereert dat de gezondheidseffecten van kokosolie mogelijk complexer zijn dan oorspronkelijk werd gedacht, en dat het misschien niet de onbetwiste gezonde keuze is die vaak wordt gepromoot.

Gezondheidsclaims afgewezen

Er zijn verschillende claims ingediend bij de EFSA (European Food Safety Authority) over kokosolie en de gezondheidsvoordelen die het zou hebben. Top op heden heeft geen enkele van deze claims de goedkeuring ontvangen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid. Hieruit kunnen we concluderen dat je veel claims over kokosolie, vaak gemaakt door bedrijven die kokosolie verkopen, met een korreltje zout kan nemen.

Is bakken in kokosolie gezond?

Zoals we al eerder in deze blog noemden heeft geraffineerde kokosolie een rookpunt van zo’n 230 graden. Hierdoor is het geschikt om te gebruiken voor bakken en braden, ook op hoge temperaturen.

Bakken is kokosolie is dus niet ongezond, maar er zijn goedkopere alternatieven die ook nog eens minder verzadigde vetten bevatten. Desalniettemin is kokosolie wel heel handig, doordat het op kamertemperatuur weer een vaste substantie wordt. Dit is handig voor het maken van bijvoorbeeld je eigen koolhydraat- of eiwitrepen of andere experimentele baksels die je eens wilt maken.

Dus, is kokosolie gezond of niet?

Onze conclusie is dat kokosolie bij gematigd gebruik als gezond beschouwd kan worden. Desondanks zijn we wel van mening dat het de vele gezondheidsclaims die overal op het internet te vinden zijn niet waarmaakt. Kokosolie heeft enkele voordelen, maar kan bij overmatig gebruik mogelijk nadelen opleveren, met name als het aankomt op je LDL-cholesterol. Het laurinezuur in kokosolie zou er echter juist bekend om staan een positief effect te hebben op het cholesterolgehalte. Meer onderzoek is dan ook nodig om hier echt uitsluitsel over te kunnen geven.

Je kunt kokosolie dus prima gebruiken als onderdeel van een gebalanceerd dieet. Doordat het vast is bij kamertemperatuur, is het bovendien erg praktisch voor het maken van bijvoorbeeld repen, koekjes of andere (gezonde) lekkernijen. Er zijn echter ook een hoop andere gezonde oliën om mee te koken of bakken. Daarom raden wij voor nu aan om overmatige inname van kokosolie te vermijden.

Veelgestelde vragen over kokosolie

We sluiten deze blog af met een aantal vragen over kokosolie die regelmatig gesteld worden. Heb je na het lezen van deze blog nu zelf nog vragen die hier beneden niet beantwoord worden? Laat je vraag dan echter onderaan deze blog en wij beantwoorden deze zo snel mogelijk.

Waar moet je kokosolie bewaren?

Je kunt kokosolie gewoon in je keukenkastje bewaren. In gestolde variant (op kamertemperatuur) blijft het product erg lang goed. Bekijk de uiterste houdbaarheidsdatum natuurlijk altijd goed, maar je hoeft niet bang te zijn dat je een hele pot kokosolie binnen een maand na aanschaf leeg moet hebben.

Waar kun je kokosolie kopen?

Kokosolie is tegenwoordig bij enorm veel winkels verkrijgbaar. Kijk maar eens bij je dichtstbijzijnde supermarkt, grote kans dat ze kokosolie in hun assortiment hebben. Daarnaast is het ook te krijgen bij elke supplementen en gezondheidswinkel. Je bestelt kokosolie hier gemakkelijk online.

Is kokosolie gezonder dan olijfolie?

Kokosolie bevat een stuk meer verzadigde vetzuren dan olijfolie. Daar tegenover staat wel dat veel van deze vetzuren laurinezuur zijn, wat weer bekend staat om zijn positieve effect op ons cholesterolgehalte. Olijfolie daarentegen, heeft tal van wetenschappelijke onderbouwing voor de gezondheidsvoordelen. Het bevat veel enkelvoudig onverzadigde vetten evenals belangrijke vitaminen, waaronder tal van antioxidanten. Op basis hiervan lijkt olijfolie de winnaar.