Is chocolade gezond?

We vinden het bijna allemaal wel lekker en moeten ons best doen er niet te veel van te eten: chocolade. Er gaan best wat gemengde verhalen rond over chocolade en hoe gezond het nu eigenlijk zou zijn. Maar is chocolade dan wel gezond en in welke mate? Best interessant om te weten, want volgens chocoladeproducent Nestlé eten Nederlanders zo’n 4,5kg chocolade per jaar! In België ligt deze hoeveelheid zelfs nog hoger. Tijd om eens wat dieper in te gaan op de vraag: is chocolade gezond?

Hoe wordt chocolade gemaakt?

De meeste mensen weten wel dat de productie van chocolade begint bij cacao. Cacaobomen groeien op warme plekken waar voldoende regen valt. Veel cacaobomen worden tegenwoordig in West-Afrika gekweekt, waar de weersomstandigheden vaak het meest ideaal zijn voor een cacaoboom. Aan deze bomen groeien grote vruchten die vol zitten met bonen. De bonen van deze vruchten noemen we de cacaobonen. Deze bonen zijn de basis voor het produceren van chocolade.

De bonen worden gefermenteerd, gedroogd, gebrand en vervolgens helemaal fijngemalen tot cacaomassa. Dit wordt stevig geperst, waardoor er cacaoboter ontstaat. Het restant wat overblijft van dit persen wordt gemalen tot een fijn poeder: cacaopoeder. Er wordt vervolgens suiker en in sommige gevallen melkpoeder toegevoegd en de gehele massa wordt gekneden en verwarmd. Uiteindelijk wordt het in vormen gegoten.

De hoeveelheden cacaoboter, cacaopoeder en suiker verschillen per chocoladesoort en zijn relevant voor de vraag in welke mate chocolade gezond is (of juist niet). Dit lees je verderop in deze blog. Daarnaast kunnen er natuurlijk nog andere ingrediënten worden toegevoegd, zoals we tegenwoordig vaak zien. Denk hierbij aan noten, fruit, zout, karamel en nog veel meer. Dit heeft natuurlijk ook invloed op de voedingswaarde en hoe gezond het stuk chocolade is.

Cacaoboter

Één van de basisingrediënten van chocolade is dus cacaoboter. Cacaoboter kun je simpel gezegd zien als het ongezonde deel van de cacaoboon. Het bevat namelijk bijna enkel vetten en dan voor een groot gedeelte de verzadigde variant. Verzadigde vetten staan erom bekend dat ze een negatieve invloed kunnen hebben op het cholesterolgehalte in ons bloed. Per 100 gram cacaoboter kun je rekenen op ongeveer 900 kcal. Begin je al een beetje te twijfelen of chocolade wel gezond is?

Cacaopoeder

Het andere basisingrediënt van chocolade is cacaopoeder. Net als de cacaoboter komt dit rechtstreeks van de cacaoboon af. Het bevat gelukkig veel minder calorieën dan de boter en heeft daarnaast best wel wat gezonde stofjes. Het zit namelijk boordevol met antioxidanten en wel flavanolen (flavonoïden). Deze antioxidanten lijken een positief effect op onze bloedvaten te hebben. Hier moet wel bij vermeld worden dat er nog onduidelijkheden zijn over welke gezondheidsvoordelen (of mogelijk nadelen) deze flavanolen nog meer zouden hebben.

Met name dit stofje is wat bepaalde soorten chocolade gezond zou maken. Hierbij moeten we wel rekening houden dat tijdens het verhitten van de cacao veel flavanolen verloren kunnen gaan. Om deze reden bevat rauwe cacao(poeder) een stuk meer van deze antioxidanten dan de gebrande variant.

Daarnaast bevat het vitamine A en B en veel mineralen, zoals magnesium, ijzer en zink. Ook bevat cacaopoeder best wat vezels. Dit draagt er natuurlijk allemaal aan bij dat veel mensen zeggen dat chocolade gezond is.

Verschillende soorten chocolade

Zoals je net al hebt kunnen lezen is de hoeveelheid cacaopoeder, cacaoboter en suiker afhankelijk van welke soort chocolade het is. We noemen hier de meest gangbare soorten met daarbij de verhouding van cacao en cacaoboter.

Witte chocolade

Witte chocolade heeft gemiddeld gezien minimaal 20% cacaoboter. Naast cacaoboter bevat deze chocoladesoort nog melkpoeder en suiker. Chocolade krijgt zijn donkere kleur van het cacaopoeder, dus zal het niet als een verrassing komen dat witte chocolade géén cacaopoeder bevat.

Het gedeelte van een chocoladereep dat juist de mineralen, vitamines en antioxidanten bevat is dus niet aanwezig bij witte chocolade. Als we het hebben over chocolade die gezond is, dan is witte chocolade veruit de minst gezonde chocoladesoort.

Melkchocolade

Melkchocolade bevat melkpoeder, suiker, cacaoboter en cacaopoeder. Het bevat meestal minimaal 25% cacaoboter en 25% cacaopoeder. De rest bestaat dus uit suiker en melkpoeder. Dit is al een stuk beter dan witte chocolade, maar nog steeds kan dit niet gezien worden als gezond. Er zit namelijk nog erg veel verzadigd vet en suiker in het product. Als je op zoek bent naar gezonde chocolade, dan kun je melkchocolade ook maar beter vermijden.

Pure chocolade

Pure chocolade is de variant die bekend staan als de gezonde chocolade. Ergens wel begrijpelijk, aangezien deze de meeste cacaopoeder bevat. Pure chocolade bevat namelijk minimaal 35% cacaopoeder. Hoe puurder de chocolade, hoe meer cacaopoeder. Hoe meer cacaopoeder, hoe meer mineralen en vitamines. Je snapt het wel. Ook bevat cacaopoeder dus veel antioxidanten (flavanolen) en hoe meer cacaopoeder er in chocolade zit, hoe meer flavanolen je ermee consumeert.

Echter, als je een beetje hebt opgelet moeten er nu vraagtekens ontstaan. Zoals je net hebt gelezen gaan veel van de flavanolen verloren tijdens het verhitten. Dit gebeurt ook gewoon bij de pure chocolade. Dus ook al eet je chocolade die bijvoorbeeld 80% puur is, zelfs dan zullen deze antioxidanten voor een groot gedeelte al niet meer aanwezig zijn.

Pure chocolade is gezonder dan melkchocolade en al helemaal dan witte chocolade, maar de rol van de flavanolen hierin is dus aanzienlijk kleiner dan vaak gedacht wordt. Hoe puur of bitter chocolade is wil dus niet direct zeggen dat het ook meer flavanolen bevat.

Rauwe chocolade

Rauwe chocolade wordt gemaakt van cacaobonen die niet gebrand worden. Tijdens het proces gaan er dus veel minder flavanolen verloren dan wanneer de bonen wel verhit worden. Deze vorm van chocolade bevat dus veel meer flavanolen en dat heeft bewezen positief effect op je hart en bloedvaten. We kunnen dus wel stellen: rauwe chocolade is de meest gezonde variant!

Om een positief effect te ervaren op je bloedvaten dien je dagelijks minimaal 200 milligram flavanolen te consumeren. Om dit te halen dien je elke dag zo’n 10 gram extra pure rauwe chocolade te eten. Ook kun je kiezen voor rauwe cacaopoeder. In dat geval heb je ongeveer 2,5 gram nodig om de hoeveelheid van 200 milligram flavanolen te halen.

Waarom (pure) chocolade gezond is

Om te beslissen of en waarom chocolade nou gezond is zetten we alle voordelen nog eens op een rijtje. Houd er dus wel rekening mee dat deze voordelen sterk afhangen van het type chocolade dat je nuttigt. De vuistregel is, hoe puurder de chocolade, hoe minder toevoegingen het bevat en hoe gezonder het dus is.

• Het bevat veel mineralen
• Chocolade bevat vitamines
• De rauwe variant bevat veel antioxidanten (flavanolen)
• De cacaopoeder in chocolade bevat veel vezels

Waarom chocolade ongezond is

Ondanks de vele voordelen die we hierboven benoemen zijn er dus ook een aantal redenen waarom chocolade ongezond kan zijn. Wederom wordt dit grotendeels bepaald door de puurheid van de chocolade die je eet. Hieronder nog een samenvatting van alle mogelijke ongezonde eigenschappen van chocolade.

• De meeste chocolade is rijk aan verzadigde vetten
• Er wordt regelmatig veel suiker toegevoegd tijdens het productieproces
• Vanwege bovenstaande punten kan chocolade veel calorieën bevatten, dus eet met mate

Welke chocolade is gezond volgens de EFSA?

Er is slechts één soort chocoladesoort dat zich officieel gezond mag noemen. De Acticoa chocoladeparels worden volgens de European Food Safety Authority (afgekort EFSA) officieel als gezond gezien. Het bedrijf achter deze chocoladeparels diende deze claim in bij de Europese voedselwarenautoriteit, aangezien de flavanolen in hun chocoladeparels voor zo’n 80% in tact blijven. Dit bleek waar te zijn en werd goedgekeurd in 2014. Sindsdien is dit de enige chocoladesoort die zichzelf echt gezond mag noemen.

Conclusie: is chocolade gezond?

Of chocolade gezond is, is dus sterk afhankelijk van het soort chocolade. Als we ons moeten beruste op het beschikbare onderzoek en de kwaliteit van de chocolade in de supermarkt is het antwoord nee, chocolade is niet gezond. Dit is het geval omdat veruit het grootste gedeelte van de chocolade veel verzadigde vetten en suiker bevat. Het meest gezonde gedeelte van cacaopoeder (flavanolen) gaat grotendeels verloren tijdens het branden van de cacaobonen. De meeste chocolade die we in de supermarkt zien liggen zullen we dus niet als gezond bestempelen.

Zo puur mogelijke rauwe chocolade is wel gezond, aangezien deze minder verzadigde vetten en veel meer flavanolen bevat. Rauwe cacao ligt echter veel minder vaak in de schappen dan de standaard chocoladerepen, waardoor de meeste chocolade die men consumeert niet of minder gezond zal zijn. Wil je dus alle gezonde voordelen van cacao benutten? Kies dan voor rauwe cacaopoeder, rauwe cacao snippers of rauwe extra pure chocolade. Zo krijg je de meeste flavanolen binnen en profiteer je ook nog van de mineralen, vitamines en vezels.

Veelgestelde vragen over chocolade en gezondheid

Ter afsluiting behandelen we hier nog een aantal veelgestelde vragen over chocolade en de gezondheidsvoordelen die chocolade zou hebben.

Helpt chocolade bij afvallen?

Er bestaan nogal wat misvattingen hierover. Het feit is gewoon dat chocolade veel (verzadigde) vetten en ook erg veel calorieën bevat. De meeste mensen zullen de link al direct leggen, maar dat lijkt natuurlijk niet goed samen te gaan met afvallen. Ga er dus niet vanuit dat chocolade eten je zal helpen met afvallen. Sterker nog, als je teveel chocolade eet zul je juist aankomen.

Ben je bezig met afvallen en merk je juist dat af en toe een klein stukje chocolade ervoor zorgt dat je het beter vol kunt houden? Dan blijf dit zeker doen! In dat geval helpt het indirect dus wel bij afvallen.

Geeft chocolade energie?

Chocolade bevat zowel cafeïne als theobromine. Beide stofjes zorgen voor energie. Wel is dit minder dan bij bijvoorbeeld een kopje koffie. Het is dus zomaar mogelijk dat je een opgewekt gevoel krijgt na het eten van een stuk chocolade.

Kan chocolade mijn humeur beïnvloeden?

Chocolade kan mogelijk het humeur beïnvloeden, door verschillende bioactieve stoffen in chocolade.

Theobromine: Een stimulerende stof in chocolade die een mild opwekkend effect heeft. Het stimuleert het centrale zenuwstelsel en kan een gevoel van alertheid veroorzaken. Dit allemaal zonder de opwinding of nervositeit die sommige mensen ervaren met cafeïne.

Fenylethylamine (PEA): PEA komt van nature voor in chocolade en wordt geassocieerd met gevoelens van opwinding en euforie. Hoewel de hoeveelheid PEA in chocolade relatief klein is, geloven sommigen dat het kan bijdragen aan positieve emotionele reacties.

Serotonine: Chocolade kan mogelijk de aanmaak van serotonine bevorderen, een stofje dat betrokken is bij het reguleren van stemming, slaap en eetlust. Serotonine wordt vaak geassocieerd met gevoelens van geluk en welzijn.

Het is natuurlijk belang om te benadrukken dat de impact op het humeur kan variëren per persoon én per soort chocolade. Matige consumptie blijft belangrijk voor een gebalanceerde eetpatroon en het verantwoord kunnen genieten van chocolade.

Heeft chocolade effect op hart en bloedvaten?

Rauwe cacaopoeder dat veel flavanolen bevat heeft een bewezen positief effect op de elasticiteit van de bloedvaten. De meeste chocolade in de supermarkt bevat echter cacaopoeder van gebrande bonen, waardoor er enorm veel flavanolen verloren zijn gegaan en het positieve effect op de bloedvaten veel minder is. Kies daarom voor rauwe cacaopoeder, extra pure rauwe chocolade of Acticoa chocoladeparels die bewezen veel flavanolen bevatten.